İKÖ, helâl standardı taslağında 'GDO helal değil' dedi

Türkiye'de Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) sekretaryasını sürdürdüğü çalışma kapsamında, standardı, İKÖ bünyesinde 52 ülkeden uzmanların katıldığı Standart Hazırlama Komitesi hazırlıyor. Türkiye'den Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) koordinasyonunda Türk Standardları Enstütüsü (TSE) ve TÜRKAK'ın katıldığı komitenin hazırladığı taslak, Nisan ayında Ankara'da yapılan toplantıda ele alındı. Ülkelerin itiraz ettiği noktalara göre yeniden düzenlenen standarda, Ekim'de İstanbul'da yapılacak toplantıda son şeklinin verilmesi öngörülüyor.

İKT Standart Uzmanlar Komitesi'nin hazırladığı standart uygun bulunursa, İKT tarafından üye ülkelere dağıtılacak. Bu milli bir standart olmayacağı için, uluslararası ticarette, alıcı ülkelerin, firmaların talebine göre satıcı firmalar tarafından uygulanacak.

Dünyada, helal belgesine göre yapılan ticaretin boyutlarının 600 milyar doları gıda olmak üzere, kozmetikler ve diğer tüketim maddeleri de dikkate alınırsa 2 trilyon dolara kadar çıktığı tahmin ediliyor.

HAYVANLARIN KESİM ŞARTLARI

TSE, DTM ve TÜRKAK'ın da yer aldığı İKT Standart Hazırlama Komitesi tarafından hazırlanan ve Ekim ayında İKT Uzmanlar Grubu'na sunulacak helal gıda standardı taslağında en önemli bölümü, et ve et ürünleri üretimi amacıyla kesilecek hayvanların kesim şartlarına ilişkin düzenlemeler oluşturuyor.

Kur'an ve Hz. Muhammed'in sözleri ve İslam'ın sünnetleri yanında FAO bünyesinde hazırlanan Codeks Alimentarius ve diğer uluslararası hijyen kuralları da dikkate alınarak hazırlanan standart, İslami kurallara uygun olarak gıdaların, üretimi, depolanması, taşınması, pazarlanmasına ilişkin şartları düzenliyor.

Şimdiye kadar 2 kez görüşe açılan metin konusunda birçok ülkedeki İslam Enstitüsü ve Türkiye'de Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan da görüş alındığı belirtildi.

Standartta, inek, bufalo, koyun, keçi, deve, tavuk, kaz, ördek, hindi gibi evcil hayvanlar yanında, antilop, geyik, vahşi inek, dağ keçisi, güvercin, serçe, bıldırcın, sığırcık, deve kuşu gibi yırtıcı olmayan vahşi hayvanlar ve kuşlar ''helal hayvanlar'' olarak kabul ediliyor.

Domuz, köpek ve cinsleri, Allah adına ve İslami kurallara göre kesilmeyen hayvanlar, ecelleri ile ölenler, helal gıda ile beslenmeyen hayvanlar helal kabul edilmiyor. Yırtıcı, kartal, şahin gibi avlanan kuşlar helal değil. Veba ve tehlikeli hastalık, toksik madde taşıyan hayvanlar, fareler, akrepler, yılanlar, kertenkele, salyangoz, böcek ve onların larvaları (iğrendirici hayvanlar), İslam'da öldürülmesi yasaklanmış hayvanlar, bal arıları, eşek, katır de helal kabul edilmiyor.

Helal olmayan hayvanla çiftleştirilerek elde edilen hayvanlardan sağlanan gıdalar, Allah'ın adını anmadan kesilen hayvanları tüketmek İslam'a uygun değil.

Suda yaşayan hayvanlar, zehirleyici, toksit maddeler taşıyan ve insan sağlığı için zararlı olanlar hariç, helal kabul ediliyor. Suda yaşayan toksik madde taşıyan hayvanlar, proses sürecinde zehirden arındırılırsa helal hale gelebilecek. Havyar helal gıda arasında sayıldı. Tüm pullu balıklar, onların yumurtaları, karidesler helal kabul ediliyor.

Hem suda, hem karada yaşayan hayvanlar helal kabul edilmiyor.

Toprakta üretilen ürünler helal. Her çeşit kan ve kandan üretilen ürünler helal değil.

İnsan ve hayvan vücudundan çıkarılan üre, plesanta, pislik, dışkı, kusma, insanın herhangi bir parçasının tüketilmesi helal değil.

HAYVANLAR DİNLENDİRİLECEK

Hayvanların nasıl kesileceği, kesim şartları ve kesim yapacak kişinin niteliklerine de ayrıntılı olarak yer verilen taslağa göre, kesim zamanı gelmiş, sağlıklı ve canlı hayvanların kesilmesi ve kesim sırasında hayvana işkence edilmemesi gerekiyor. Hayvanın kesilmesi için sağlıklı olduğuna dair veterinerlik kuruluşundan sertifika alınacak.

Hayvanlar helal gıda ile beslenecek. Uzun yolculuktan gelen hayvanlar, kesilmeden önce dinlendirilecek. Hayvanları kesenler yetişkin bir Müslüman olacak, bu kişi Müslümanlığın temel kurallarını anlayacak ve ona göre kesecek. Kesim yapabilecek kişilerin bu konuda sertifikası olacak.

Kesimhaneler, sadece helal hayvanların kesiminde kullanılacak. Kesim aletlerinin çelikten yapılması tercih edilecek. Kesimhaneler mevzuata uygun olacak.

Hayvanların kesimden önce uyuşturulması veya sersemletilmesi tavsiye edilmiyor. Sersemletilmemesi gerekiyor. Hayvanlar, elektrik şoku verildiğinde hala canlı olmalı ve elektrik şoku düşük voltajlı olmalı ve sadece başa verilmeli. Taslak metinde, hangi hayvana ne kadar süre ile ve ne şiddette elektrik şoku uygulanacağı da belirtildi. Kesime gidecek hayvanların üzerindeki dışkıların kesimden önce temizlenmesi gerekiyor. Hayvanlar kesilirken birbirini görmeyecek ve kesilirken yüzleri kıbleye dönük olacak.

ALLAH'IN ADI ANILMAZSA HELAL DEĞİL

Hayvanlar kesilirken ''Bismillahirrahmanirrahim Allahu Ekber'' denmeli. Allah'ın adı anılmazsa bu kesim helal değil. Bu ifadenin her bir hayvan için söylenmesi gerekiyor. Kesim bir darbede yapılacak, enseden başlayıp boyun yarılacak ve adem elmasına kadar gelecek. Hayvanın boynu, kanama bittikten sonra bedeninden ayrılacak. Kanamanın bitmesi ile ölümün kesinleştiği anlaşılacak.

Kümes hayvanlarının da kesiminden önce veteriner tarafından kontrol edilmesi gerekiyor. Kümes hayvanların kesiminde de İslami kurallara uyulacak. Mekanik kesimde operatör yetişkin Müslüman olacak. Kesici, her kesimde ''Allahu Ekber'' diyecek. Hayvanların başından ayrılmayacak ve kesim bölgesinden ayrılınca, yeniden başlarken yine ''Bismillah Allahuekber'' demesi gerekiyor

Balıkların böyle kesilmesi gerekmiyor. Balıklar, sudan canlı çıkarılacak ve su dışında ölecek.

Yumurtalar helal hayvanlardan sağlanacak. Yumurta türevlerinin üretiminde helal olmayan ürünler kullanılmayacak.

Bal, polen, bal özü helal. Gıda üretiminde kullanılan ve insan sağlığına zararlı olmayan kültürler ''helal kültür'' kabul edilecek.

Paketlemede kullanılan malzemeler de helal olacak. Helal olmayan parçalar paketlemede kullanılmayacak.

GENETİĞİ İLE OYNANAN ÜRÜN HARAM
- Hayvanlar helal gıda ile beslenecek.
- Kesim yapan Müslüman olacak.
- Kesimhaneler, sadece helal hayvanların kesiminde kullanılacak.
- Hayvanlar kesilirken birbirini görmeyecek ve yüzleri kıbleye dönük olacak.
- Hayvan kesilirken ''Bismillahirrahmanirrahim Allahu Ekber'' denmeli. Allah'ın adı anılmazsa kesim helal değil.
- Balıklar, sudan canlı çıkarılacak ve su dışında ölecek.
- Yumurtalar helal hayvandan olacak.
- Su ve alkolik olmayan her türlü içecek helal. Alkol katılan gıda helal değil.
- Bal, polen, bal özü helal.
- Paketlemede kullanılan malzemeler de helal olacak.
- Genetiği ile oynanmış gıdalar helal kabul edilmiyor. Ancak, gıdanın kendi DNA'sı ile yapılan genetik oynamalara izin veriliyor.

Diyanet, GDO için ne diyor?

Uluslararası Gıda Kodeksi Komisyonu Helâl Yönergesi