HINZIR-DOMUZ
İslam dini insanı maddi ve manevi her türlü zarardan korumak için birtakım kurallar koymuş. Bu arada beslenme konusunda da bazı temel prensipler belirlemiştir. İnsana zarar verebilecek pis ve kötü her şeyi yasaklamış; temiz, güzel ve faydalı olanı da helal kılıp serbest bırakmıştır (el-Bakara 2/168, 172; Araf 7/1 57; el-Mü'minun 23/51). Domuz da (hınzır) pis ve zararlı şeylerden kabul edilip etinin haram kılındığı Kur'an-ı Kerim'de açıkça belirtilmiştir: Allah size ancak ölüyü (leşi), kanı, domuz etini ve Allah 'tan başkası adına kesileni haram kıldı" (el-Bakara 2/173; en-Nahl 16/115; ayrıca bk. el-Maide 5/3; el-En'am 6/145).
İlahi dinlerden Yahudilikte domuzun haram kılındığı hususunda Tevrat'ta açık ifadeler vardır: “... ve domuzu, çünkü çatal ve yarık tırnaklıdır, fakat geviş getirmez, o size murdardır. Onların etinden yemeyeceksiniz ve leşlerine dokunmayacaksınız, onlar size murdardır" (Levililer, 11/7-8; Tesniye, 14/8).
Bugünkü Hıristiyanlıkta ise domuzun haram kılındığına dair açık ve kesin bir hüküm yoktur. Ahd-i Cedid'in, ·Putlara kurban edilen şeylerden, kandan ve boğulmuş olanlardan ... çekinin, bunlardan çekinirseniz iyi edersiniz" (Resullerin işleri. 15/29) şeklindeki cümleleri arasında domuzun haram kılındığına dair açık bir hüküm bulunmamakta, buna karşılık ağza giren şeyin değil ağızdan ve kalpten çıkan şeylerin insanı kirleteceği ifade edilmektedir (Matta, 15/11. 18; Markos, 7/ 15-23).
Bununla beraber gerçek İncil'e resmi dört İncil'den daha yakın olduğu Müslümanlarca kabul edilen Barnaba İncili’nde, ·Bunun üzerine yazıcılardan biri dedi: Eğer ben, domuz eti veya pis olan bir başka et yersem, bu benim vicdanımı kirletmez mi? İsa cevap verdi: İtaatsizlik insanın içine girmez, insandan, kalbinden dışarı çıkar ve bu sebeple haram kılınan yiyeceği yerse kirlenmiş olur" (Fası!, XXXLL/32-34) cümleleri yer almaktadır.
Bu ifadelerden, pis ve murdar olan domuz etinin haram kılınan yiyeceklerden olduğu, yenildiği takdirde de kişinin gönlünü, vicdanını kirleteceği anlaşılmaktadır (İncili Barnaba. s. 50, d.n.b.L. Diğer İncil'lerde de domuz yer yer horlanmaktadır (Matta, 7/6; Markos, 5/11-14).
Elde mevcut İncil'lerde domuzun haram kılındığını gösteren açık bir hükmün yer almaması, bunun tahrif edilen hükümlerden biri olduğu hususunu akla getirmekte ve domuz eti serbestisinin, çarşıda satılan her şeyin yenebileceğini söyleyen (I. Korintoslular' a Mektup, 10/25) Pavlus tarafından Hıristiyanlığın kabulünü kolaylaştırma amacıyla sonradan ortaya konduğu ihtimalini güçlendirmektedir.
Aslında Tevrat'ın hükümlerine de uymak durumunda olan Hıristiyanlar (Matta, 5/17,18) oradaki açık yasağa rağmen bu hükme uymamaktadırlar.
Kur'an-ı Kerim'in ilgili ayetlerinde haram kılınan şeyler sıralanırken domuzun sadece eti zikrediliyorsa da müfessirler ve fakihler, En'am süresinin 145. ayetinde yer alan “rics (pislik, murdar, haram kılınan)” kelimesiyle, “... onlara pis ve murdar olan şeyleri haram kılar" (el-A'raf 7/157) mealindeki ayeti birlikte değerlendirerek domuzun kemiği, yağı, (derisi, kıl ve tüyü) sütü dâhil bütünüyle haram olduğuna hükmetmişler, ilgili ayetlerde sadece etinin zikredilmesinin en çok faydalanılan kısmının eti olması gerçeğine bağlı bulunduğunu kabul etmişlerdir.
Buna göre domuzun bütün parçaları "meyte (hayvan leşi)” hükmünde olup dinen necis sayılmıştır. Derisi tabaklansa bile fakihlerin çoğunluğuna göre dinen temizlenmiş olmaz. Ancak Zahiriler, Şevkani ve bir rivayette İmam Ebu Yusuf, tabaklanan derinin temizlenmiş olacağını bildiren hadisin (Müslim. "Hayz", 105; Şevkânî, i. i 78) genel ifadesinden hareketle tabaklanan domuz derisinin temiz olduğunu kabul etmişlerdir.
Maliki Mezhebi’nden Sahnûn ve İbn Abdülhakem'in de bu görüşte olduğu rivayet edilmiştir. Âlimler, domuz kılının temiz veya pis olduğu ve bazı yerlerde kullanılıp kullanılamayacağı konusunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Şafiiler'in dışındaki mezhepler, zarureti dikkate alarak domuz kılının ayakkabı dikiminde veya badana fırçası olarak kullanılabileceğini kabul etmişlerse de bazı âlimler bu konuda zaruret bulunmadığını, bu tür işlerin başka malzemelerle de yapıla bileceğini göz önüne alarak bunu caiz görmemişlerdir.
Deniz hayvanlarından su domuzunun kara domuzu gibi haram olup olmadığı konusunda müctehidler ihtilaf etmişlerdir. Şafii, Maliki ve Hanbelî fakihleri, "Deniz avına çıkmak ve avlananı yemek size helal kılındı" (el-Maide 5/96) mealindeki ayetle, "Deniz suyu temizdir, ölüsü de helaldir" (Ebu Davud, "Taharet", 41; Tirmizi, "Taharet", 52) mealindeki genel hükmüne dayanarak su domuzunun yenilebileceğini kabul etmişlerdir.
Hanefiler ise domuzun haram kılındığını belirten ayetlerde mutlak olarak zikredile “hınzır” kelimesinin her iki türü de içine aldığı, ayrıca deniz domuzunun A'raf süresinde geçen (7/157) "pis ve murdar" anlamındaki "habâis" kelimesinin kapsamına girdiği gerekçesiyle su domuzunun da haram olduğunu kabul etmişlerdir.
Esasen onlara göre balık dışındaki her deniz ürünü haramdır.
Domuz Müslümanlar için hukuken değer taşıyan (mütekavvim (sağlam, muhkem, bozuk için doğrulan)) mallardan değildir. Ayrıca şarabın, leşin, domuzun ve putların satımının haram olduğunu ifade eden sahih hadisler mevcuttur (Buhari, "Büyû", 102, 112; Müslim, "Müsa1at", 71; Ebu Davud, "Büyû", 64) Bu hadislere dayanarak İslam hukukçuları domuzun alım satımının haram olduğuna hükmetmişlerdir.
İbnü'l-Münzir en-Nîsâbûrî bu konuda fakihlerin ittifak ettiğini kaydeder. Domuzun, İslam devletinin gayri müslim tebaası olan zimmiler için mütekavvim malolup olmadığı konusunda iki farklı görüş vardır. Hanefi ve Malikiler'e göre zimmiye ait domuz mütekavvim mal sayılır ve bir Müslüman veya zimmı tarafından telef edilirse tazmini gerekir.
Şafii ve Hanbelîler'e göre ise zimmiye de ait olsa domuz mütekavvim mal değildir ve telef edildiği takdirde tazmini gerekmez. Bir Müslümana ait domuzun telef edilmesi halinde tazmin gerekmediği hususunda dört mezhep ittifak etmiştir.
Domuzun Haram Kılınmasının Hikmeti
Kur'an-ı Kerim'de etinin haram olduğu belirtilen tek hayvan domuzdur. Et yiyen diğer yırtıcı hayvanlarla ilgili yasak ise sünnet ve ictihada dayanmaktadır. Kur'an domuzu haram sayarken onu "fısk" (el-Maide 5/3) ve "rics' (el-En'am 6/145) olarak nitelendirir. Rics (maddi veya manevi bakımdan pis, murdar) olma hususu şarap, kumar, putlar ve fal oklarıyla ilgili olarak da zikredilmektedir (el-Maide 5/90).
Bundan hareket eden İslam hukukçularının genel anlayışı. DOmuz ve şarabın haram olmasının yani sıra necis olduğu yönündedir. Başta Malikiler olmak üzere bazı hukukçular domuzun canlı hayvan olarak necis sayılmadığını, ölüsünün ve ayrıca et, deri vb. parçalarının necis olduğunu söylemek suretiyle bir ayırım yapmışlardır (İbnü'l-Arabî, I, 54; İbn Cüzey, s 46,47) Bu sebeple ayette yer alan rics nitelendirmesiyle kumar ve putlarda olduğu gibi şer'i ve manevi kirliliğin kastedilmiş olması da mümkün görülmektedir.
Domuzun haram kılınmasındaki hikmetlerin neler olduğunu bugün ilim ve modern tıp tam anlamıyla tespit edip ortaya koymuş olmamakla beraber bu hayvanın birçok hastalık sebebini bünyesinde taşıdığı ve insan sağlığına verdiği zararların öldürücü boyutlara ulaştığı bilinmektedir. Bu konuda yapılan araştırmalar, hayvan etleri arasında en çok domuz etinin insana hastalık buIaştırma özelliğine sahip olduğunu ortaya koymuştur.
Domuz eti, yağ dokusu ve elementleri bakımından diğer hayvan etlerinden farklıdır. Hangi domuz cinsi olursa olsun bunların etlerinde kolesterin, yağ asitleri, kükürt, histamin, büyüme hormonları oldukça fazladır.
Domuzdan başta trişin hastalığı olmak üzere domuz şeridi. domuz yılancığı, domuz vebası, domuz gribi, kuduz, şarbon, ruam, şap, tüberküloz bulaşır.
Son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri'nde bazı araştırmacılar domuzlarda görülen bir virüsün AIDS'e benzer bir hastalık yaptığını, bazıları da domuz etinde "toxoplasma gondii" adında bir parazit bulunduğunu, iyi pişmemiş domuz etinin bilhassa bebeklerde kanser, körlük ve zekâ geriliği gibi hastalıklara sebep olduğunu ileri sürmüşlerdir. Ayrıca domuz etinde bol miktarda bulunan kolesterin ve yağ asitleri, kükürt bakımından zengin mukopolisakkaritler, büyüme hormonu, cinsiyet hormonu, histamin ve imidazol gibi maddeler safra kesesi iltihapları ve taşları, apandisit, barsak iltihapları, apse ve çıbanlar, şirpence, kadınlarda nisai akıntılı iltihaplar, mafsal iltihabı ve kireçlenmesi, damar sertliği, tansiyon yüksekliği ve infarktüs gibi hastalıklara yol açmaktadır.
Nitekim Alman hekimi H. H. Reckeweg, domuz etinde bulunan yüksek seviyedeki kolesterin ve yağ asitlerinin damar sertliği, tansiyon yüksekliği ve infarktüs: mukopolisakkaritlerin mafsal i1tihabı ve kireçlenmesi, fazla miktardaki büyüme ve cinsiyet hormonlarının kanser; histamin ve imidazolun ekzama, ürtiker, astıma, vazomotor rinitis gibi alerjik hastalıklara sebep olduğunu ileri sürmektedir. Ancak bu konuda kesin sonuçlara ulaşabilmek için daha geniş araştırmalara ihtiyaç vardır.
Doğulu ve Batılı bazı düşünür ve ilim adamları, beslenme ve gıda rejiminin insan bedeni ve karakteri üzerinde tesiri olduğunu söylemişlerdir. İçki yasağıyla birlikte düşününce domuz yasağının bu bakımından da önem taşıdığı şüphesizdir.
Domuz eti ve içki tüketen toplum fertlerinde görülen şiddet ve taşkınlık eğilimiyle hiç et yemeyenlerde görülen sâkin mizaca karşılık Müslümanların orta bir mizaç hali sergiledikleri söylenebilir.
Bazı uzmanlar domuz yağının E vitaminini yok ettiğini, domuz etinin erkek ve kadınlarda aşk duygusunun zayıflamasına ve kısırlaşmaya yol açtığını ileri sürmektedir. Gerçekten insanların cinsi hayatı için çok önemli olan E vitamini yağların oksidasyonunu önlediği gibi yağlarda bulunan ve yine cinsi hayat için önemli olan A vitamininin de okside olmasına engeldir.
Yağlarda her iki vitaminin, bilhassa E vitamininin noksanlığında erkeklerde kısırlık. Kadınlarda düşükler ve cinsi hayatta durgunluk meydana gelir.
Domuzun her türlü pislik ve leş yemeye düşkün, obur, hantal ve hayvanlar arasında vücut temizliği yapmayan hemen hemen tek canlı niteliğini taşıması sebebiyle olacaktır ki onu yiyenler de dâhil bütün dünya milletlerinin dillerinde domuz kelimesi hakaret ifade eden cümleler içinde yer almıştır.
Kur'an-ı Kerim'de bu özelliğiyle de anılmaktadır (el Maide 5/60).
Domuz etinin zararlarıyla ilgili ilmî sonuç ve iddialar bu çerçevede olmakla birlikte domuza dair dini yasağın bunlara bağlı olduğunu söylemek doğru değildir. Çünkü bir konudaki ilmi kanaatin ileride değişme ihtimali mevcuttur. Bugün bilinen mahzurların herhangi bir şekilde ortadan kalkması domuz etindeki yasağı geçersiz kılmaz. Müslümanlar domuzla ilgili yasağı başta Kur'an-ı Kerim olmak üzere ilahı kitaplarda mevcut kesin bir emir olarak telakki eder ve bu inançla gereğini yerine getirirler.
Kaynak: Bu metin Diyanet İslam Ansiklopedisi’nin Domuz maddesinden alınmıştır. Madde yazarları: Asaf Ataseven - Mehmet Şener